TEDxNMIMSBangalore

Theme: Demystifying Ethos

Demystifying Ethos fundamentally revolves around the discovery of the ‘defining character’ of a
community, culture, era, or person. It aims at reflecting the resounding spirit of everything around
us, and deconstructing the essence of it all.
Through this theme, we aspire to create a platform for eminent speakers, to discuss the prevalent
‘ethos’ which forms the core of their society, culture, domain, or profession. To discuss those constants
which continue to prevail in the changing times. To discuss those radical changes which are
becoming the essence of new avenues. And to discuss the emerging seeds of thought, creation,
and imagination.
TEDxNMIMSBangalore- Demystifying Ethos- will be about revelation of practices, phenomenon,
attitudes, and occurrences which reintroduce the the hidden gems of our lives, that have come to
define our past, our present and our future!

Speakers

Parwati Dutta
Kathak and Odissi ArtistParwati Dutta is a versatile Odissi and Kathak danseuse, Guru, and researcher. Blessed with a graceful bearing and command on technical virtuosity, bhaava (expressions), and taal (rhythm), Parwati’s performances have been greatly appreciated by the connoisseurs within and outside the country. Her work as an artist was filmed in a documentary by BBC in 1999 and has also been depicted in the film ‘Vaikhari’. She has been conferred the UNESCO Cultural Award, Devadasi National Award, and Nritya Bhushan amongst many others. She has been intensely involved with the dissemination and research in the field of arts as the Founder Director, and Guru of Mahagami Gurukul.

Kathak by Parwati Dutta
8 September 2009

VAIKHARI

March 26, 2019
By Shrinjita



If one is seeking to learn about rhythm through a film, Vaikhari by Lubdhak Chatterjee brings justice to that search. The 59-minute documentary paves its journey exploring and expressing the art of Padhant, a bol, which deals with the recitation of mnemonic and rhythmic syllables in Hindustani classical forms of music and of dance like Kathak. “The protagonist of the film is sound- bol Padhant. An intricate network of sonorous elements have been used to initiate an experience of the musical (rhythmic) form”, says Chatterjee. To define the spatiotemporal structures in performance, along with bodily movements and beats of percussive instruments, dancers and musicians recite the Padhant bol.



With the life-like participation of the camera, the film puts sound within a spatial perspective. It follows the trails of preparation of Kalidasa’s lyric poem Meghdootam (4th-5th century CE) by Kathak exponent, Parwati Dutta at the Mahagami Gurukul, Aurangabad. Reciting lines from the poem, Dutta derives specific movements by translating the text into hand gestures and mudras (symbols), used in Kathak. The course of making music on the Tabla, Pakhawaj and Sarangi build up to one of the most interesting sequences in the film. Dutta, along with her team of musicians, processes each word from her recitation of Meghdootam and explores rhythm on individual instruments. The rhythmic translation by each musician lies synchronous to the literal meaning of the part recited by Dutta. There is a certain sense of spatial echoing of time as the shots from inside the Gurukul break into the surrounding landscape, creating poetry between time, rhythm and space. In the film, one finds her preparing choreographies with her team of dancers in one of the caves- a probable nat-mandap of Ellora. Drawing from the ancient and most-celebrated Indian text on performance, the Natyashashtra, the sequence at Ellora reflects on the aesthetic principles of classical performances. Shot in the interiors of the cave, Dutta explains the principles of Purvaranga, the procedure and rituals one has to follow before a performance. This sudden divergence of space, from the practice halls of the Gurukul to the ancient caves, allowed Chatterjee to give perspective to the Natyashashtra. The shots of the ancient sculptures depicting Tribhanga and other dance postures, along with a silhouette like shot of Dutta performing, evokes an ethos of an erstwhile era.



The creation of rhythm based on the text of Meghdootam is complemented by shots of the Gurukul’s nooks, walls, practice halls, and of the incoming monsoon: clouds, rain, fauna and moist earth. The tripartite conversation between images, rhythm and poetry, evoke a certain sense of timelessness throughout the linear structure of the film. Chatterjee mentions that his documentary follows the same narrative structure as Meghdootam. The Sanskrit classic, translated in 1813 to English by Horace Hayman Wilson and titled ‘The Cloud Messenger’, depicts a northward journey to the Himalayas from Central India, as described by a Yaksha (nature-spirit) to a passing cloud. The exiled subject of King Kuber (God of Wealth), wants the cloud to carry within itself a message for his wife, waiting on Mount Kailasa. The 111 stanzas’ lyric poetry introduces its theme in the very beginning, keeping a simple linear narrative; the two parts of the literary work are Purvamegha (Previous cloud) and Uttaramegha (Consequent cloud). The film follows this literal division of the poem, the two segments, and establishes its protagonist and subject- sound in the very beginning of the film. The rest that follows, delves into the process of creating the rhythm of bol Padhant.



While the film is informative and explains various terms dealing with the art of rhythmic utterances, the form of the film is analogical to the traditional tropes of documentary film making, where it omits voice-overs, interviews and the use of archival material. A performance when documented, fails in containing its integral component, the ‘living experience’. Vaikhari, which in Sanskrit means articulation, conveys a ‘lived experience’ of the process of creating bol Padhant, through the film’s aesthetic collaboration between myth, rhythm, history, and speech. Unfolding an incoming monsoon, synchronous to the linear narrative of Meghdootam, the ephemeral subject of the film- sound, overcomes its complex ahistorical or timeless form and manifests itself as a physical entity in the film’s timeline.

Lubdhak Chatterjee has a degree in engineering from Delhi, but his heart belongs to the arts. A connoisseur of Indian classical dance and music, Chatterjee carried out year-round intensive research on rhythms, bols and recitations in Hindustani classical dance and music, especially the practices at the Gurukul, and made his first documentary Vaikhari, produced by the Public Service Broadcasting Trust. A self-taught and motivated filmmaker, he debuted with the film In a Free State, screened at the Cannes Film Festival in 2016. Lubdhak draws from veteran filmmaker Adoor Gopalakrishnan’s works for this documentary. “I would like to thank legendary filmmaker Adoor Gopalakrishnan for his framing-while-shooting performances in his films like Kalamandalam Gopi, and Dance of the Enchantress in regards to audience appreciation”, says Chatterjee.

Cover Image: Guru Parwati Dutta at the Ellora caves.

Varnajaa | Step Up Evolution

Written by Suanshu Khurana | New Delhi | January 14, 2015

Three dancers experiment with three contrasting artforms for a new performance vocabulary.
The festival will take place between January 14 and 16 at Stein Auditorium, 7 pm onwards.

Kathak dancer Parwati Dutta had been poring over calligraphy in libraries and museums when she came across calligrapher Achyut Palav’s Allah Om acrylic on canvas series, which merged concepts of Islam and Hinduism. “I hadn’t seen anything more secular. Yes, it was an aesthetic experiment with the artform and it made me re-infer the idea that Kathak was deeply influenced by both Hindu and Muslim philosophies, which are constantly at war now. Religion didn’t tell anyone to kill anyone. Merging into each other’s consciousness seemed to be an answer. This could help the world,” says Aurangabad-based Dutta, who will meld the strokes of calligraphy into her production Apara Kaya. It is part of Sarvam Foundation’s annual festival “Parkaya:The Body of Another”, which will take place on January 14 at India Habitat Centre.

While Dutta was meeting calligraphers in and around Maharashtra over the last three months, almost 1,700 km away, in Kolkata, Odissi dancer Sharmila Biswas was busy pairing various elements of a textile loom with the life of Sita and her previous incarnation as Vedavati. The story goes Vedavati committed suicide because Ravana touched a strand of her hair and was reborn as Sita to kill him. “While Vedavati is the taani, the long single-coloured thread on the loom that is stubbornly straight, Sita is the bharani — soft, and the one that can be moulded,” says Biswas, who will present the concept in her production Varnajaa by using concepts of rekha, bindu, aakar and kalpana.

Meanwhile in Delhi, Bharatanatyam dancer Rama Vaidyanathan has been visiting various museums for miniature paintings of Krishna Leela, mostly from Rajasthan. Her production named Chitravali will “be like going through a coffee-table book with different aspects of Krishna unfolding on stage.”

The three dancers will present their productions, merging their movements with the idioms of three completely different artforms. While Dutta finds common ground between the fluidity of calligraphy and the spontaneity of Kathak, Biswas will treat textiles as an extension of herself. “I didn’t want to show the sad story of the weavers, nor the beauty of the costume. I wanted to showcase something that would transcend it all. In my piece, Sita says that I have no control over my body. I may be raped and molested and I can’t help that. But I have control over my mind and will not be affected by things done to my body. It made so much sense in today’s day and age,” says Biswas.

Tantidhatri Festival, Kolkata
2019

Video Release regarding Odissi performance & Master classes by Parwati Dutta

Parwati Dutta | Kathak | Navaneetham Monsoon Fest 2016

Thrissur, Kerala

Trailer: Vaikhari | PSBT |

Vaikhari is a film, produced by Public Service Broadcasting Trust (PSBT) and directed by Lubdhak Chatterjee under the guidance of Guru Parwati Dutta. Vaikhari, which in sanskrit means intelligent and articulate utterances, primarily focusses on "padhant" which is the art of recitation of mnemonic syllables used in Hindusthani Classical Music and Dance. The film incorporates different artistic streams in allusion to padhant thereby aiming at a profound aesthetic experience of rhythmic utterances in its multiple manifestations.

Dance is language in movements, says danseuse Parwati Dutta
Barkha Mathur | TNN | Apr 24, 2012

She is a remarkable confluence of varied dance forms and different purposes. Danseuse Parwati Dutta excels in Kathak as well as Odissi. She performs to promote the dance forms and also to enrich the lives of the less fortunate.

Read more at:
http://timesofindia.indiatimes.com/articleshow/12844865.cms?from=mdr&utm_source=contentofinterest&utm_medium=text&utm_campaign=cppst

Vistar Dance Festival 2019

Apr 29, 2019 

Artiste Parwati Dutta performed at the first-day of Vistar Dance Festival 2019, which was organised on the occasion of International Dance Day at Mahagami premises in Aurangabad.

Parwati Dutta performs during the Vistar Dance Festival 2019 held at Mahagami premises in Aurangabad. (BCCL/Snehil Sakhare)

Ignite festival

Jan 21, 2015

Parwati Dutta during the ignite festival, held at Max Mueller Bhavan, in Delhi. (Pics: Satish) (BCCL) 

Parwati Dutta, Jayachandran Palazhy and Sadanand Menon during the ignite festival, held at Max Mueller Bhavan, in Delhi. (Pics: Satish) (BCCL) 

Parwati Dutta conferred with Bharat Kala Ratna National Award

Jul 15 2014

Parwati Dutta, Director and Guru of the internationally renowned Aurangabad based dance-gurukul 'Mahatma Gandhi Mission Sangeet Academy' (MAHAGAMI), was conferred with the 'Bharat Kala Ratna' National Award by Navaneetham Cultural Trust at Thrissur in Kerala at the hands of Minister of Culture KC Joseph yesterday.

According to the official press statement issued by Mahagami, the Award was given for her contribution and artistic services in field of Indian Dance.

Parwati Dutta is widely revered for her artistic contribution as a performer and guru of Kathak and Odissi, and a researcher and arts-administrator. She has traveled in more than 40 countries for performances in prestigious festivals, for lec-dems, workshops and collaborative projects.

She is a member of UNESCO and also an empanelled artist with the Indian Council for Cultural Relations, Government of India.

She has greatly contributed to the cultural development of Marathwada by introducing Kathak and Odissi dance forms in Aurangabad and teaching more than 1,000 students in the past 18 years, some of them being known as promising performers, teachers and researchers.

Dutta has given performance platforms to more than 75 talented artists of various art forms from Marathwada through concerts at Mahagami and other prestigious organisations and also taken her disciples abroad for many prestigious festivals like 'Festival of India' in Berlin presided by then Prime Minister Dr Manmohan Singh, the release added. UNI VKB JF SM1244 NNNN

-- (UNI) --

SADHANA 2019

(Post by Padmini Tomar regarding SADHANA 2019)
From deciding, to leaving for Aurangabad within 4 days, I was excited to be in a Sadhana camp of 14 days away from all social media and my mobile. I was scared because I didn't know I'd be able to do well without my phone or not in a place where I don't know anyone. I was happy because this Sadhana camp was not just any camp, I would learn Sanskrit, Indian classical music, to Theatre and a lot of different classical instruments. More than that, I would get to learn Odissi and Kathak from Parwati Dutta ji!!!!!! Who herself learnt from Pt. Birju Maharaja and Kelucharan Mohapatra ji at their peak of careers!!!!!!!! I was excited because I am learning Kathak right now and I did learn Odissi for 5 years in school! ❤️🌟 The experience to learn ALL of this from someone new, and to get more knowledge. I went there as a plain slate as if I didn't know anything and I lived my journey! The amount of knowledge I got to witness and hear every second... I learnt from the little girls to the teens who I was staying with, to my amazing partner in crime @anandini_dasi who's there in one of the pictures!!!! It was an amazing journey. All these girls used to call me "Barbie doll, Golden didi" and what not because of my hair and complexion 😂 It was so good!!! The food, the atmosphere, the vibe, I learnt from everything and everyone. I know I changed, I feel it 🙏🏻🙏🏻🙏🏻🙏🏻💚 The lady right at the end, is the legend herself Parwati Dutta ji, and she is so inspiring and her knowledge is overwhelming!!!! Loved every bit of this experience...🙏🏻🙏🏻 I am a dancer, I never chose a style, I simply chose Dance. I'll always be a student and I'll always be hungry to learn more!!! Thank You! #redwine #indianclassicaldance #indianclassicalmusic #Mahagami #culture #dancer #ForeverStudent
This entry was posted on 27/05/2019 at 07:10 by @padminitomaar . 7 tags, such as #redwine, #indianclassicaldance, #indianclassicalmusic, #Mahagami and #culture where used on post, 135 people liked and 3 people left a comment up to now.
Instant Engagement Rate
10 /10

नृत्य क्षेत्राचे बाजारीकरण; वाहतेय उलटी गंगा

By लोकमत न्यूज नेटवर्क on Tue, June 18, 2019

सांस्कृतिक मागोवा : कलाकारांना मानधन देणे तर दूरच; पण उलट सादरीकरणासाठी त्यांच्याकडूनच पैसे घेण्याची उलटी गंगा जोरदार वाहत आहे.
- रुचिका पालोदकर

औरंगाबाद : कला कोणतीही असली तरी तिला एका उपासनेचा, आराधनेचा दर्जा भारतीय संस्कृतीमध्ये दिला गेलेला आहे. त्यामुळे कलाकारांचा सन्मान आणि त्यांच्या कलेचा आदर करण्याची आपली संस्कृती. जेव्हा कलाकारांना सादरीकरणासाठी आमंत्रित केले जाते, तेव्हा त्याला मानधन, बिदागी देऊन त्यांचा गौरव केला जातो. त्यांच्या कलेचा तो एकप्रकारे सत्कार सोहळाच असतो; पण सध्या मात्र कलेच्या क्षेत्रातही बाजारीकरण सुरू झाले असून, कलाकारांना मानधन देणे तर दूरच; पण उलट सादरीकरणासाठी त्यांच्याकडूनच पैसे घेण्याची उलटी गंगा जोरदार वाहत आहे.

असे प्रकार प्रामुख्याने नवकलाकारांच्या बाबतीत होताना दिसत असून, कला क्षेत्रातील लोकच कलेचा व्यापार करत आहेत. कलेचे आणि विशेषत: नृत्यकलेचे आवश्यक तेवढे शिक्षण घेतले की, कलाकारांना सादरीकरण करून त्यांची कला विविध लोकांपर्यंत पोहोचविण्याची तीव्र इच्छा असते. कारण कलेच्या सादरीकरणातूनच कलाकाराचे नाव होऊन ओळख, प्रसिद्धी मिळते; पण बहुतेकदा नवकलाकारांना चटकन व्यासपीठ उपलब्ध होत नाही. दर्जेदार कार्यक्रमांमध्ये सादरीकरणाची संधी मिळावी म्हणून अनेकांना तर वर्षानुवर्षे प्रतीक्षा करावी लागते.

सगळ्याच गोष्टी ‘इन्स्टंट’ मिळण्याची सवय झालेल्या आजच्या तरुणांना चटकन ‘नेम अ‍ॅण्ड फेम’ मिळविण्याची घाई झालेली आहे आणि नेमक्या याच गोष्टीचा फायदा कला क्षेत्रातील काही लोक घेऊ पाहत आहेत. ‘अरंगेतरम’ असो किंवा अगदी ‘वेस्टर्न’ नृत्य शिकविण्याचा भाग असो. कलाकारांना मोठा आर्थिक भुर्दंड बसताना दिसतो. शिवाय आपली कला सादर करावयाची झाल्यास हजारो रुपयांचा खर्चही नवकलाकारांना करावा लागत आहे. नृत्यसंस्कृतीच्या नावाखाली नवकलाकारांना लुटणाऱ्या संस्था शहरात आहेत. नवकलाकारांकडून पैसे घेतात आणि त्यांना अगदी थोड्या वेळासाठी सादरीकरणाची संधी देतात. यातून देशभरातच खूप मोठ्या प्रमाणावर आर्थिक उलाढाल सुरू झाली असून एक प्रकारे कला क्षेत्रात व्यवसायच सुरू झालेला आहे.

नृत्य क्षेत्रात होणारे हे बाजारीकरण रोखण्यासाठी आणि कला क्षेत्रातील या अनैतिक गोष्टींना प्रतिबंध घालण्यासाठी देशभरातील विविध ठिकाणच्या नृत्य उपासकांनी पुढाकार घेतला असून ‘नृत्य पल्लव’ हा उपक्रम सुरू केला आहे. या उपक्रमादरम्यान गुणवंत नवकलाकारांना पूर्ण सन्मान देऊन आणि त्यांच्या कलेचा आदर ठेवून सादरीकरणासाठी व्यासपीठ उपलब्ध करून दिले जात आहे. मुंबई, दिल्ली, कोलकाता, भुवनेश्वर, चेन्नई याठिकाणी आतापर्यंत असे कार्यक्रम झाले असून, दि. १६ जून रोजी औरंगाबाद शहरातही महागामी गुरुकुलच्या संचालिका तथा नृत्यांगना पार्वती दत्ता यांच्या पुढाकाराने संस्थेच्या शारंगदेव सभागृहात हा उपक्रम राबविण्यात आला. यादरम्यान परिधी जोशी यांनी ओडिसी, तर संगीता राजीव यांनी मोहिनीअट्टम नृत्यप्रकारांचे दमदार सादरीकरण करून कलाप्रेमींची दाद मिळविली.

याविषयी सांगताना पार्वती दत्ता म्हणाल्या की, हा एक प्रकारे सांस्कृतिक क्षेत्रातील भ्रष्टाचारच आहे. यामध्ये नवकलाकारांचे आर्थिक स्वरूपात शोषण होत आहे आणि याच गोष्टीला विरोध म्हणून ‘नृत्य पल्लव’ उपक्रमाचे आयोजन करण्यात आले आहे. कलाप्रेमींनी आणि नवकलाकारांनी या बाबतीत चोखंदळ व्हावे, असे आवाहनही त्यांनी केले.

जागतिक नृत्य दिवस : थोडे स्मरण- भरपूर विस्मरण

उरूस, सा.विवेक, 16 मे 2018

एक अगदी 70 वर्षांची ज्येष्ठ भरत नाट्यम् नृत्यांगना डॉ. जयश्री राजगोपालन षोडशीच्या उत्साहात हजारो वर्षांपूर्वीच्या लेण्यांमधील शिल्पांतून नृत्य मुद्रा कशा प्रकट झाल्या आहेत हे सांगताना सहजच तशा मुद्रा करून दाखवते. पंच्याहत्तरीचे विख्यात सिने दिग्दर्शक पद्मविभुषण अदूर गोपालकृष्णन नृत्यांवरच्या आपल्या माहितीपटाची माहिती देताना आपल्या लहानपणीच्या कला संस्कारांत रमून जातात. नृत्यासाठी प्रकाश योजना कशी आणि किती महत्त्वाची आहे याचे पैलू उलगडून दाखवताना आपले गुरू गौतम भट्टाचार्य यांचे स्मरण करताना संदीप दत्त गहिवरून जातात. कला पत्रकार सुहानी सिंग यांना छोट्या विद्यार्थीनीने प्रश्‍न विचारताच आपण आई उमा डोग्रा यांच्या कडून प्रत्यक्ष कथ्थक शिकलो हे सांगताना त्यांच्या शब्दांत कलेबाबतचा अभिमान झळकत राहतो. कला समिक्षक कुणाल रॉय हे सजगपणे नृत्याच्या पैलूंवर चर्चा करताना माध्यमांनी केलेला अन्याय मांडतात आणि ऐकणार्‍यांच्या काळजाला घरे पडतात. हे सगळे घडवून आणणार्‍या ओडिसी कथ्थक नृत्यांगना पार्वती दत्ता इंग्रजी हिंदी भाषेचे पूल साधत आपल्या शिष्यांना कला रसिकांना अभिरूचीच्या वेगळ्याच पातळीवर घेवून जात असतात.

ही दृष्ये आहेत 29 एप्रिल या जागतिक नृत्य दिना निमित्त औरंगाबाद येथे महागामी गुरूकुलात झालेल्या चार दिवसीय कार्यक्रमांमधली. 29 एप्रिल हा दिवस जगभरात नृत्य दिवस म्हणून 1982 पासून साजरा केला जातो. बॅले नृत्याचे महान कलाकार जीन जॉर्जेस नोव्हेरे याच्या आठवणीत हा दिवस साजरा केला जातो.

आपल्याकडे तर नृत्याची परंपरा अगदी शिवाच्या तांडव नृत्यापासून सांगितली जाते. शिवाय जागतिक नृत्य दिवस जो 29 एप्रिल आहे त्या काळाशीही भारतीय संदर्भ जूळून येतो. हा काळ जवळपास वसंत ऋतूचा काळ आहे. आपल्याकडे तसेही वसंत उत्सव साजरा करण्याची परंपरा आहेही.

औरंगाबादेत 21,22,28 व 29 एप्रिल असे चार दिवस हा जागतिक नृत्य दिवस साजरा झाला. केवळ नृत्याचे सादरीकरण इतक्यापुरता हा महोत्सव असला असता तर त्याची फारशी दखल घेण्याचे काही कारण नव्हते. पण या निमित्ताने नृत्याच्या विविध पैलूंवर त्या त्या क्षेत्रातील विद्वान बोलावून चर्चा घडवून आणल्या गेली हे विशेष.

ज्येष्ठ भरतनाट्यम नृत्यांगना जयश्री रामगोपालन यांनी जून्या लेण्यांमधील शिल्पांतून ज्या नृत्य मुद्रा प्रकट होतात त्यांचे सप्रयोग स्पष्टीकरण सोप्या भाषेत मांडले. यातून आपल्या नृत्य परंपरेचे भक्कम पुरावेच समोर आले. अगदी आधुनिक काळात शंकराचार्यांनी 1980 मध्ये महाराष्ट्रात सातार्‍याला मंदिर निर्माण करून त्यावर नृत्य मुद्रा कसे आवर्जून कोरून घेतल्या ही माहिती त्यांनी दिली तेंव्हा प्रेक्षकांना सुखद धक्का बसला. कारण हे मंदिर महाराष्ट्रात असून केवळ धार्मिक कर्मकांड करणार्‍या शंकराचार्यांकडून अशी कलाविषयक उत्तम कृती व्हावी हे जरा अनपेक्षीत होतं. पुढे अदूर गोपालकृष्णन यांच्याही विवेचनात नृत्य कलेच्या संगोपनात मंदिरांचा अतिशय मोलाचा वाटा असल्याचे स्पष्ट झाले.

जागतिक किर्तीचे प्रकाश योजनाकार संदीप दत्त यांचे अनुभव विस्मयचकित करणारे होते. आधुनिक काळात प्रकाश योजनेचा वापर करून नृत्याच्या हावभावांना कसा उठाव देता येतो हे त्यांनी सप्रमाण सिद्ध करून दाखवले. आदल्याच दिवशी अष्टप्रहर हा कथ्थक नृत्याचा कार्यक्रम या महोत्सवात सादर झाला होता. या कार्यक्रमास संदीप दत्त यांची प्रकाश योजना लाभली होती. पहाटेच्या रागांसाठी आल्लाददायक उजळ प्रकाश योजना, दुपारच्या रागांसाठी तीव्र प्रकाश, संध्याकाळच्या रागांसाठी काळोखाची छाया दर्शविणारी हुरहुर लावणारी, रात्रीच्या पहिल्या प्रहराची फिकी निळसर छटा असलेली, उशीराच्या प्रहराची गदड निळ्या रंगाची अशा कितीतरी छटा त्यांनी दाखवल्या होत्या. प्रकाश योजनेत एलईडी दिव्यांचा प्रकाश कसा नृत्याला हानीकारक आहे हे बारकावे त्यांनी सप्रमाण दाखवले.

सुहानी सिंग या कला पत्रकार म्हणून परिचित आहेत. त्यांनी नृत्यविषयक कार्यक्रमांचे वार्तांकन करताना येणार्‍या अडचणी आणि आव्हाने यांची सविस्तर चर्चा केली. केवळ पारंपरिक नृत्यच नव्हे तर आधुनिक प्रकारच्या नृत्यांचीही एक पत्रकार म्हणून कशी दखल घ्यावी लागते हेही त्यांनी विषद केले. ज्येष्ठ कलाकारांशी वागताना किती काळजी घ्यावी लागते. त्यांच्याकडून माहिती काढून घेताना स्वत:चे असलेले या विषयातील ज्ञान कसे उपयोगी पडते हेही त्यांनी सांगितले.

पद्मविभुषण अदूर गोपालकृष्णन यांचे दोन माहितीपट या महोत्सवात दाखविले गेले. महान कथकली कलाकार कलामंडलम गोपी यांच्यावरचा माहितीपट अतिशय महत्त्वाचा आहे. कथकली कलाकारांना चेहर्‍याची रंगरंगोटी (मेक अप) करण्यासाठी अक्षरश: चार चार तास लागतात. त्यांची पूर्व तयारीच कित्येक तास चालते. गोपी यांच्यावरील हा माहितीपट करण्यासाठी अदूरजींनी अतिशय मेहनत घेतली. इतकेच नाही तर या कलेचे पावित्र्य चित्रिकरण काळातही जपले जाईल याकडे कटाक्ष ठेवला. एक कलाकार एकदा मद्यपान करून आलेला लक्षात आल्यावर त्यांनी त्या संपूर्ण दिवसाचे चित्रिकरण स्थगित ठेवले. त्या कलाकाराला आपली चुक कळल्यावर परत कुणी तसे वागले नाही.

दुसरा माहितीपट मोहिनीअट्टम या नृत्यप्रकारावर बेतलेला आहे. माहिनीअट्टमच्या चार मान्यवर गुरू आणि त्यांच्या शिष्या असा हा माहितीपट आहे. हे नृत्य मंदिरात जसे सादर केले जाते तसेच चित्रिकरण अदूरजींनी केले आहे. विशेष म्हणजे हे माहितीपट मल्याळम भाषेतच आहेत. आपल्याकडे मातृभाषेत काही करायचे म्हणजे आपण दुय्यम दर्जाचे समजतो. पण अदूरजींसारखी माणसे आपल्या मातृभाषेत आपल्या संस्कृतीत आपल्या कलाप्रकारांतूनच आपली कलाकृती निर्माण करतात आणि त्याला जागतिक मान्यता मिळवून देतात. हे मराठी माणसांनी लक्षात घेण्यासारखे आहे.

अरूण खोपकर यांनी भरत नाट्यम नृत्यांगना लीला सॅमसंन यांच्यावर केलेला माहितीपट तसेच कुमार सोहनी यांचा सुप्रसिद्ध ओडिसी नर्तक गुरू पद्मविभुषण केलुचरण महापात्रा यांच्यावरील माहितीपटही या महोत्सवात दाखविण्यात आले.
चर्चा-माहितीपट या सोबतच नृत्य सादरीकरणाचे दोन सुंदर प्रयोग महागामी गुरूकुलाने रसिकांसमोर ठेवले. अष्टटप्रहर या नावाने कथ्थकचे सुंदर सादरीकरण पार्वती दत्ता आणि त्यांच्या शिष्यांनी केले. तसेच ओडिसी नृत्याचेही उत्कल क्रांती नावाने सादरीकरण झाले. ओडिसी नृत्याच्या सादरीकरणात ओडिशाच्या पारंपरिक मर्दलम म्हणजेच पखावज (मृदंग) सोबत सादर होणारा नृत्य प्रकार सादर झाला. ओडिसी नृत्यात पल्लवी हा नृत्यप्रकार म्हणजे शुद्ध कला समजली जाते. त्याचे सादरीकरण करताना तरूण नृत्यांगना त्यातील भाव समजून नृत्य करत होते हे विशेष. अन्यथा नृत्य म्हणजे केवळ यांत्रिक कवायत ठरू शकते. त्यातून रसिकांना आनंद मिळणे शक्य नाही.

पार्वती दत्ता यांचे वैशिष्ट्य म्हणजे त्यांनी मराठी संतांच्या रचनांचाही अंतर्भाव या सादरीकरणात केला. ज्ञानेश्वरांची रचना ‘चंद्र तेथे चंद्रिका । शंभु तेथे अंबिका । संत तेथे विवेका। असणे की जे’ ओडिसी नर्तनात प्रत्यक्ष समोर येणे ही एक वेगळीच अनुभूती होती. चांगली कला नेहमीच प्रदेशाचे भाषेचे काळाचे बंधन ओलांडून पुढे जाते हे खरे आहे.

चार दिवस जी चर्चा मोठ्या विद्वानांकडून रसिकांनी ऐकली त्याचा अनुभव कथ्थक व ओडिसी नृत्याच्या सादरीकरणातून रसिकांना घेता आला.

जागतिक नृत्य दिवसा निमित्त जागजागी असे कार्यक्रम व्हायला हवेत. पण तसे फारसे घडलेले दिसत नाही. माध्यमांनीही अशा कार्यक्रमांना पुरेशी प्रसिद्धी दिलेली दिसत नाही. बहुतांश सामान्य रसिक नृत्य साक्षर नसल्याने त्यांना आपल्याकडच्या नृत्य प्रकारांकडे खेचून आणण्यासाठी सर्वांनी मिळून प्रयत्न करायला हवेत.

केवळ शास्त्रीयच नव्हे तर लोकनृत्यांचीही मोठी परंपरा आपल्याकडे आहे. त्यांचेही जतन होणे गरजेचे आहे. जागतिक नृत्य दिवसाच्या निमित्ताने हा विचार आपण सगळ्यांनी करायला हवा. शालेय पातळीवर आता स्नेहसंमेलने मोठ्या थाटात उत्साहात बर्‍यापैकी खर्च करून साजरी केली जातात. त्यासाठी बाहेरून मोठी बिदागी देवून कोरिओग्राफर नृत्य शिक्षक बोलावले जातात. यापेक्षा शालेय अथवा महाविद्यालयीन पातळीवर नियमित स्वरूपात नृत्याचे शिक्षण दिले जावे. जेणे करून विद्यार्थ्यांची कलाविषयक जाणिव प्रगल्भ होत जाईल.

एक मंच पर कई स्वर 

शिवकेश
नई दिल्ली, 14 January, 2019
छह शहरों में शीर्ष कलावंतों का जमावड़ा, विचारमंथन और प्रदर्शन

कलाएं भी अपने समय-स्थान की त्रासदियों को नोटिस में लेती हैं पर थोड़ा अलग अंदाज में. किसान आत्महत्या के लिए कुख्यात मराठवाड़ा के औरंगाबाद में दो दशक पूर्व कथक और ओडिसी नृत्य का केंद्र खोलने पर शास्त्रीय नृत्यांगना पार्वती दत्ता इसे नजरअंदाज नहीं कर सकीं. आसपास के गांवों के सौ से ज्यादा युवाओं को शास्त्रीय विधाओं की ओर खींचकर उन्हें तनाव/अवसाद से निबटना सिखाया. अनंतनाग के रंगकर्मी भवानी बशीर यासिर सरकारी महकमों से सहयोग न मिलने के बावजूद अशांत कश्मीर की राजधानी श्रीनगर में पचासेक युवाओं को लेकर अपने बूते ड्रामा स्कूल चलाने लगे.

नृत्यांगना प्रीति पटेल की चिंता कहीं ज्यादा गहरी थीः ‘‘मणिपुर में हम गहरे संकट से गुजर रहे हैं. मणिपुरी नृत्य के लिए युवा मिलने कम हो गए हैं. वे आतंकवादी बनने के लिए हथियार उठा रहे हैं क्योंकि कला में उन्हें रोजगार की संभावना नहीं दिखती.ʼʼ

केंद्रीय संगीत नाटक अकादमी ने एक मंच पर एक साथ नाटक, संगीत, नृत्य और दूसरी विधाओं के विशेषज्ञों को एक साथ बैठने-बतियाने के लिए बुलाया तो ऐसे कई पहलू उभरे. गुवाहाटी के श्रीमंत शंकरदेव कलाक्षेत्र में 2018 का समापन थोड़ा अलग ढंग से हो रहा था. मशहूर चित्रकार बी.सी. सान्याल की बेटी, चर्चित कास्ट्यूम डिजाइनर अंबा सान्याल बात जल्दी पूरी करने को कहे जाने पर थोड़ा भावुक हो उठीं, ‘‘पहली बार अपने विषय पर बोलने का मौका मिला है, मैं (समेटने की) कोशिश कर रही हूं.ʼʼ हिंदुस्तान में अकादमी के दावे के हिसाब से, इस तरह का यह पहला सरकारी आयोजन हैः श्रेष्ठ भारत संस्कृति समागम. हर विधा के श्रेष्ठों का जमावड़ा. प्रधानमंत्री नरेंद्र मोदी ने अक्तूबर-2015 में सरदार पटेल की जयंती पर ‘‘एक भारत-श्रेष्ठ भारतʼʼ का जुमला दिया था. उसका भी घोषित मकसद ‘‘अनेकता में एकता का जश्न मनानाʼʼ और संस्कृतियों-कलाओं में कई तलों पर आदान-प्रदान को प्रोत्साहित करना था. लोनावाला के अपने फार्महाउस पर पकाने के लिए चने का साग तोड़ते अकादमी के अध्यक्ष, गायक-अभिनेता शेखर सेन स्पष्ट करते हैं, ‘‘हमने इसे उस दृष्टि से नहीं देखा.

JanaGanaMana : Amazing Aurangabad

Parwati Dutta sings the opening lines of National Anthem in Ellora Caves

Watch JanaGanaMana film after 26 min 20 sec 

NRITYA GATHA Promotional Video

NRITYA-GATHA by Parwati Dutta is a fun book on Indian Dance Traditions; specially written and designed for children, keeping in mind their imaginative world, cognitive qualities and creative energy. The book gives a vivid picture of every dance through captive visuals, simple narrative text and images that generate a child’s dance experience. In addition to being informative and aesthetically rich, the book also takes the young readers closer to the real experience of dance learning and practice; including spatial focus, imagination, intellectual engagement, commitment to practice and performance, self-discipline, and form-making abilities. While the book mainly deals with the description on each dance, it makes the readers familiar with the creative, expressive and divine aspect of Indian Dance.

India is probably the richest nation with respect to dance-languages and traditions. It is amazing to know how varied and diverse our dance forms are; and how unique and beautiful every performance is, within a chosen dance-style. Indian classical dances have codified gestures and each dance has a special way of moving the limbs and the entire body that creates different patterns in space. . .
spirals through Kathak,
waves through Odissi,
triangles and straight lines through Bharatanatyam,
circles through Manipuri and so on.

Through the book NRITYA-GATHA, i tried to share some basic information about the history, movements and specialty of each dance that can stimulate tender minds to know more about the great Indian Dance Heritage and discover this creative world of movements, expressions and numerous stories retold through Dance.
Wishing few Dance-filled moments ahead !
NRITYA GATHA is available in English, Hindi, Marathi, Bengali

-Parwati Dutta

Research Article : ‘Shastra, Parampara and Beyond: My search towards recontextualising Dance

 

Finally, the special issue on ‘Prayog and Shastra’ by Sangeet Natak Akademi is out. Glad to receive a copy today that carries my Research article ‘Shastra, Parampara and Beyond: My search towards recontextualising Dance’.

The publication is available at SNA book store and other outlets.

To order please drop an email to publication@sangeetnatak.gov.in

Parwati Dutta presents Navapallava

16 June 2019

'Parwati dutta ',(Mahagami Gurukul) dedicated her life exploring, inventing and rediscovering Dance. She relentlessly spends her entire day spreading , educating and promoting it. As my senior in Kathak Kendra I had the honour to watch her at close quarters . Must admit that at times we did cringe or doubt at her pushing the envelope attitude but then she always managed to prove herself and inspired and motivated all. Today she is just on another level of epitomising what we call dedication. A true Karmayogini 'कर्मयोगिनी '।
Her association with Navapallava (young dancers festival)is a huge support to fight the malicious culture in practice( in art field) today called 'Pay &Perform.

-Molina Singh

Illustrated Talk by Parwati Dutta

ICC, Kuala Lumpur, Malaysia

22 August 2019

Femina July 2019 Issue

Lokmat Group fecilitates Parwati Dutta with JIWAN GAURAV SAMMAN

July 2019

Kathak workshop by Parwati Dutta

Govt Music & Dance College, Indore

20 September 2019

Bhatkhande Paluskar Jayanti, Indore

19 September 2019

Dainik Bhaskar, Indore
2015

National Seminar on 'Innovation In Dance' in Indore

WDD | Kathak performed on theme of Ashta Prahar at Rukmini Sabhagriha

Moumita Chakraborty | TNN | Apr 23, 2018

  

For the students of Mahagami Gurukul the celebrations for World Dance have already begun. The first event to mark World Dance Day celebrations was by the students was Nritya Vishwa that began on April 21 evening. The Indian classical dance show began with an innovative Kathak production named ‘Ashta Prahar’ which was conceptualised and choreographed by Parwati Dutta, a renowned Kathak dancer. The performance put forth by the dancers depicted the eight prahar (time-zones) starting from first prahar (Brahma muhurta) to the eight prahar through exploration of raag, taal, movements, concepts, tradition, poetry and life flow moments. The audiences were awestruck after their performance as the show was well rehearsed, well-coordinated with a melodic support. The musicians left no stone unturned to put their best performance forward. Vivek Mishra on tabla, Pranay on Pakhwaj synchronised beautifully with Hriday on sarod and Sandeep Mishra on sarangi. Sunil Awachat played the flute for the show whereas Sawani Muddgal and Manoj Desai were on the vocals. The dancers for the evening Sheetal Bhamre, Shreeya Dikshit, Deepa Karta and Rasika Talekar enthralled the audience with their moves and expressions. It was indeed a fun-filled evening for the dance devotees.

Vayam | Audience treated to Odissi and Kathak dance at Dance Festival

TNN | Dec 24, 2018

 

 To enrich the heritage of India classical dance, Mahagami in Aurangabad presented a Dance and Music Festival in the city recently. The two-day festival was dedicated to Shishya Pariwar of well-known dancer Parwati Dutta and followers of Mahagami to mark the completion of 22 years. Day one of the festival saw a range of Odissi dance recitals and Kathak performance by numerous dancers. The audience had a treat to their eyes as Parwati Dutta performed Odissi dance before all to mark the start. It was not only Parwati who impressed the viewers, her students too left no stones unturned to make her proud and presented another group Odissi dance. A solo performance by dancer Sudha Mukhopadhyay on Odissi was another highlight of the show which received much appreciation. The stage was then taken by the Kathak dancers of Mahagami as they put forth a rhythmic dance of Kathak that left the audience spellbound.

Vayam | An evening dedicated to Odissi dance performances

TNN | Jan 8, 2019

With various classical events gripping the city of Aurangabad, this evening was entirely dedicated to Odissi dance. The two-day dance and music festival Vayam saw artistes of various genres perform in their best form. While the event saw solo pakhwaaj recital and other classical dance forms getting its part of appreciation, the evening of day one was dedicated to Odissi recitas. Disciples of well-known dancer Parwati Dutta of Mahagami presented group dance on this occasion. A composition by Parwati Dutta, the young girls commenced their performance with Mangalacharan an invocation to Surya based on Suryaashtakam. With an expressive start, these girls performed Thaai, Ashtapadi, Jala Bindu, Saveri Pallavi and ended with Oriya Abhinaya wherein the dance piece depicted the beauty of Krishna.

Not just did the young girls present their skills, a solo Odissi dance by famous dancer Sudha Mukhopadhyay was also in store for the dance lovers. She started her act with Manikya Veena (Mangalacharan) –an invocation in praise of goddess Saraswati. Other elements of her dance were Pallavi and ended with Odissi Abinaya on the music of ‘Prano Sangini re.’ A coming together of expressions, classic moves and grace, the audience was hosted with Odissi dance’s exquisiteness.

Vayam | Kathak dancers put forth a mesmerising show

TNN | Jan 15, 2019

  

Uplifting Aurangabad’s cultural scene, Vayam –a Dance and Music Festival took place in the city recently. Around 25 dancers from Mahagami performed on Mahagami's completion of 22 years as a part of this festival. Young disciples of Guru Parwati Dutta were gleaming stars of the evening as they put forth a scintillating series of Kathak recitals. The troupe commenced their dance recital with Krishna Vandana and Bandish, moving to Sargam, Jhaptaal Rachna, Shesh Fana and Jhoola which was concluded by Dhamar Rachana –a composition describing ‘Lakshan’ of Taal Dhamar through rhythmic structure, majestic flavour and colourful renditions in dance. An evening of grace, expression and dedication was highly appreciated by the audience of Aurangabad.

Jaladasamaye | A tribute to Mahakavi Kalidas by artistes of Mahagami

TNN | Jul 4, 2019


City-based gurukul Mahagami celebrated Kalidas Diwas with their event Jaladasmaye which saw hundreds of enthusiasts attend the event. Based on Grishma-Varsha-RituVarnan of Kalidas’s Ritusamharam, the event comprised of classical dances that revolved around Kalidas’s works. Choreographed and directed by well-known dancer Parwati Dutta, the Kathak-Odissi-Natya presentation brought alive the rich poetic creations of Kalidas, Sanskrit legacy and the ancient natya tradition of dance, drama and abhinaya which was put forth by the dancers of Mahagami. It was a treat to the concert goers and Sanskrit lovers present at the auditorium.

WDD | Odissi performed on the occasion of World Dance Day

 Moumita Chakraborty | TNN | May 7, 2018

On the occasion of World Dance Day, Mahatma Gandhi Mission Sangeet Academy (Mahagami) Aurangabad presented a plethora of expressions through Odissi dance. The performance was held at Rukmini Sabhagriha wherein renowned dancer Parvati Dutta along with her talented dance troupe showcased graceful movements in their performance which left the audience spellbound. The costumes and their body language synced very well with the music, as though it was a visual treat. This program was a part of Film Festival in the city where more than 100 individuals graced the occasion by their presence. The audience got an opportunity to dwell in the world of dance to experience the various dimensions of this Nritya Vishwa

.

WDD | World Dance Day celebrated in Aurangabad
TNN | May 8, 2015

On the occasion of the World Dance Day on April 29, the city witnessed a beautiful dance recital under SAMBHAV: A dance-tribute aiming to ‘Dance beyond physical barriers’ ....

Speaking on the occasion, Parwati Dutta, director MAHAGAMI Gurukul, said, “It is a dance day for us every day as we have inculcated dance in our life and dedicated our life to it.


Read more at:
http://timesofindia.indiatimes.com/articleshow/47202877.cms?from=mdr&utm_source=contentofinterest&utm_medium=text&utm_campaign=cppst

Guru Poornima | Taking the guru-shishya tradition ahead with Kathak recital

TNN | Sep 29, 2019

It was a treat for dance buffs as they witnessed dance offerings by Kathak and Odissi shishyas of Mahagami Gurukul that held at Rukmini Sabagriha recently. The event –Tasmai Shree Gurve Namah, a two day dance event dedicated to Odissi and Kathak saw audience in large numbers.

WDD | World Dance Day celebrated with films at Rukmini Sabhagriha

TNN | May 6, 2018

World Dance Day saw a grand celebration as the students of Mahagami Gurukul, Aurangabad celebrated it with Punaravalokan – Festival of Films on Dance. The two-day film festival featured non-fiction dance films made by Adoor Gopalakrishnan, Kumar Shahani, Arun Khopkar alongside a bunch of new films such as Kapila and Vaikhari. The screenings was followed by discussions on form, history, politics, and aspects of dance, its appreciation and making. More than 200 dance enthusiasts visited the festival. The event was inaugurated by Padma Bhushan Adoor Gopalkrishnan. Along with the screenings, a special performance was given by famous Kathak dancer Parwati Dutta that added glamour to the celebration. There was an Oddissi recital by Parwati Dutta and her Mahagami ensemble too.

Śārṅgadeva | Throwing light on Sarngadeva's work through music and dance
TNN | Jan 22, 2019

With the recently organised Aura Aurangabad fest, Mahagami, a city-based dance Gurukul concluded another event in the city with Sarngadva Samaroh –a one of a kind dance and music festival wherein they highlighted the works of Sangita-Ratnakara of Sārńgadēva. The evening at Rukmini Sabhagriha filled with performances that were based on musicological texts from India, both Hindustani music and Carnatic music. Day one of the musical fest commence with an Odissi Mardal ensemble that was performed by disciples of late Guru Banmali to which everyone were awestruck to their musical renditions. The musical mardal was followed by Odissi recital by Mahagami's director and well-known dancer Parwati Dutta and her dance troupe to everyone's encouragement. Aurangabadkar's cherry on the cake for the evening of day one was the Perini Natyam- an ancient dance form, performed by disciples of Guru Perini Prakash Group from Hyderabad. Taking the cultural history of Aurangabad to the World plate, the event saw an amalgamation of history and culture through music and dance.

कलाकार व गुरू हीच आमची जात

लोकमत न्यूज नेटवर्क | Mon, May 21, 2018

कलाकार व गुरू हीच आमची जात आहे, असे प्रतिपादन महागामीच्या संचालिका व प्रसिद्ध नृत्यांगना पार्वती दत्ता यांनी केले.


औरंगाबाद : देशात एकूण नऊ अंग भाषा आहेत. त्यापैकी नृत्य ही एक अंग भाषा आहे. प्रत्येक कलाकाराला कलात्मक स्वातंत्र्य असते. नृत्यात कलेचे आणि भाषेचे पावित्र्य जपणे आवश्यक असून, कलाकार व गुरू हीच आमची जात आहे, असे प्रतिपादन महागामीच्या संचालिका व प्रसिद्ध नृत्यांगना पार्वती दत्ता यांनी केले.
संडे क्लबच्या वतीने आयोजित कार्यक्रमात त्यांनी संवाद साधला. त्या पुढे म्हणाल्या की, औरंगाबादमध्ये आगमन हा माझा लर्निंग आणि टर्निंग पाइंट ठरला. येथे महागामी स्थापन केल्यानंतर नृत्य कलेचाच ध्यास घेतला. वेरूळ येथील लेण्या घडवणाऱ्या कलाकारांचा दृढ संकल्प पाहून मी औरंगाबाद न सोडण्याचा निर्णय घेतला. एखाद्या शिल्पास सुरुवात केल्यानंतर त्यास परिपूर्ण रूप देणे हे आमचे कामच आहे, असेही त्यांनी नमूद केले. याप्रसंगी कथ्थक, कुचीपुडी, ओडिसी, भरतनाट्यम या विविध नृत्य प्रकारांबद्दल त्यांनी सविस्तर माहिती दिली. पूर्वीचे ‘दासीअट्टम’ म्हणजे आताचे ‘भरतनाट्यम’ होय. भाव, राग व ताल यांचा अप्रतिम संयोग भरतनाट्यम् या नृत्य प्रकारात असल्याचे त्या म्हणाल्या. सुरुवातीपासूनचा सर्व नृत्य प्रवास पुस्तक रूपात मांडण्याचा मानसही पार्वती दत्ता यांनी व्यक्त केला. अनौपचारिक गप्पांचा समारोप न्या. नरेंद्र चपळगावकर यांनी केला. यावेळी संडे क्लबचे श्याम देशपांडे, श्रीकांत उमरीकर, ज्येष्ठ समीक्षक सुधीर रसाळ, सुधीर सेवेकर, प्रा. जयदेव डोळे तसेच धनंजय चिंचोलकर, जे. चंद्रकांतन, विनायक भाले, जी.एम. परांजपे, श्रुती तांबे यांच्यासह अन्य सदस्य उपस्थित होते.

संगीत नाटक अकादमी नसल्याची खंत
भारतातील बहुतेक राज्यांमध्ये स्वतंत्र ‘संगीत नाटक अकादमी’ची उभारणी करण्यात आली आहे. मात्र, महाराष्ट्रातच अशी अकादमी अद्यापही स्थापन झालेली नाही, अशी खंत पार्वती दत्ता यांनी व्यक्त केली.

Gandhi Parv | ‘तुम हो धीर, संजीवन भारत के’

म टा | Sep 30, 2019,

महात्मा गांधी यांच्या विचारांचा नृत्याविष्कार दाखवणारा 'गांधी पर्व' शास्त्रीय नृत्य महोत्सव लक्षवेधी ठरला. शास्त्रीय गायन, नाट्य आणि नृत्याचा संगम रसिकांसाठी पर्वणी ठरला. कलाकारांनी गांधी विचारांचा वारसा समोर मांडत नवे वैचारिक विश्व उभे केले.

महात्मा गांधी मिशन आणि महागामी गुरूकुल संस्थेतर्फे राष्ट्रपिता महात्मा गांधी यांच्या १५०व्या जयंतीनिमित्त 'गांधी पर्व' हा दोन दिवसांचा महोत्सव घेण्यात आला. रुक्मिणी सभागृहात नृत्य सादरीकरणाद्वारे महात्मा गांधींना 'कलांजली' वाहण्यात आली. महोत्सवात शनिवारी (२८ सप्टेंबर) ज्येष्ठ नृत्यांगना पार्वती दत्ता यांचे कथक सादरीकरण झाले.पं. कुमार गंधर्व रचित 'राग गांधी मल्हार' व जगप्रसिद्ध चित्रकार सय्यद हैदर रजा यांच्या गांधीजींना समर्पित चित्रांवर आधारित नृत्य रचना सादर करण्यात आल्या. गांधीजी रचित प्रार्थनेने सुरुवात झाली. गांधी यांच्या सत्य, अहिंसा आणि करुणा या विचारांवर आधारीत 'राग गांधी मल्हार'ची निर्मिती पंडित कुमार गंधर्व यांनी केली होती. या रचनेवर पार्वती दत्ता यांनी बहारदार नृत्य सादर केले. गांधींच्या 'तुम हो धीर, संजीवन भारत के' रचनेतून विचारांचा जागर करण्यात आला. त्यानंतर 'तुम हो सब रूप' रचना सादर झाली. चित्रकार सय्यद हैदर रजा यांनी आयुष्यभर गांधीजींच्या विचाराचे भावबंध असलेली चित्रे रेखाटली. संयमी आणि करुणामय विचारांना चित्रातून साकार केले. अशा काही चित्रांचा आविष्कार नृत्यातून दाखवण्यात आला. कबीर भजनाने सांगता करण्यात आली.

दरम्यान, महोत्सवाची सांगता रविवारी सायंकाळी सूत्रात्मन या कार्यक्रमाने झाली. हाताने धागा विणून बनलेल्या खादी कापडाला केवळ स्वत:चे वस्त्र न मानता गांधीजींनी स्वदेशी, स्वावलंबन आणि स्वाधीनता यांचे चिन्ह बनवले. सत्य, अहिंसा, क्षमा, विश्वास, आध्यात्म या भावनांच्या धाग्यांनी गांधींची करुणामय मुर्ती झाली आहे. गांधींचा हा प्रवास नृत्य, नाट्य, मल्टिमीडियाच्या माध्यमातून उलगडण्यात आला. या महोत्सवाला रसिकांनी मोठा प्रतिसाद दिला.

कोमकली यांचे गायन
महोत्सवात पंडित कुमार गंधर्व यांचे चिरंजीव भुवनेश कोमकली यांनी गायन केले. कुमारजी रचित राग गांधी मल्हार भुवनेश यांनी उत्कटतेने गायला. चारुदत्त फडके, संदीप मिश्रा, अनिरुद्ध जोशी, प्रणय सकपाळ आणि श्रीया दीक्षित यांनी संगीत साथसंगत केली. महागामी संस्था महात्मा गांधी यांच्या विचारांना बांधील आहे. या विचारांना आदर्श मानून वाटचाल करणे कर्तव्य मानते, असे पार्वती दत्ता म्हणाल्या. पंडित नाथ नेरळकर व एमजीएमचे विश्वस्त सचिव अंकुशराव कदम यांनी कोमकली यांचा सत्कार केला.

Vadya Pallavi | नृत्याविष्काराचे मनोहारी दर्शन

म टा |Jan 19, 2019

नादमाधुर्याची अनुभूती देणारे मरदल वादन, उत्तम पदलालित्याचा ओडिसी नृत्याविष्कार आणि लोकसंस्कृतीचे दर्शन घडवणारे पेरिणी नाट्यम् रसिकांच्या डोळ्याचे पारणे फेडणारे ठरले. शारंगदेव महोत्सवाच्या पहिल्या दिवशी या तीन कलाप्रकारांनी रसिकांना खिळवून ठेवले. लक्षवेधी नृत्य, गायन आणि वादनाने सादरीकरण उठावदार झाले.

शारंगदेव महोत्सव ओडिसी नृत्य.(फोटो-चंद्रकांत थोटे)

महागामी संस्थेच्या दहाव्या शारंगदेव महोत्सवाचा पहिला दिवस एमजीएम कॅम्पसच्या रुक्मिणी सभागृहात सायंकाळी रंगला. दिवंगत गुरू बनमाली महाराणा यांच्या शिष्यांच्या मरदल वादनाने महोत्सवाला सुरुवात झाली. मरदल वाद्य ओरिसातील मंदिरात वाजवतात. या एकल वाद्याचे सुरेंद्र महाराणा आणि मानस सरंगी यांनी वादन केले. दुसऱ्या सत्रात पार्वती दत्ता आणि शिष्यांनी ओडिसी नृत्य सादर केले. 'वाद्य पल्लवी'द्वारे पारंपरिक रचनांचे मनोहारी दर्शन घडवले. पार्वती दत्ता यांची संकल्पना असलेल्या नृत्याला विशेष दाद मिळाली. त्यांना दर्शना कणसे, अश्विनी तिवारी, वैभवी पाठक, ऐश्वर्या मुंदडा, सिया बेंबडे, भार्गवी मेयेकर, शीतल भांबरे यांनी नृत्य साथसंगत केली. मनोज देसाई, श्रीया दीक्षित, निरंजन भालेराव आणि मनोज देसाई यांनी संगीत साथसंगत केली. पहिल्या दिवसाची सांगता हैदराबाद येथील कलाकारांच्या 'पेरिणी नाट्यम'ने झाली. पेरिणी तांडवम पुरुष कलाकारांनी आणि पेरिणी लास्यम स्त्री कलाकारांनी सादर केले. यावेळी रसिक मोठ्या संख्येने उपस्थित होते.

बनमाली यांना मरणोत्तर पुरस्कार
यंदाचा 'शारंगदेव सन्मान' पुरस्कार भुवनेश्वर येथील प्रसिद्ध मरदल वादक गुरू बनमाली महाराणा यांना मरणोत्तर प्रदान करण्यात आला. त्यांचे पुत्र सुरेंद्र महाराणा यांनी एमजीएमचे सचिव अंकुशराव कदम यांच्या हस्ते पुरस्कार स्वीकारला. यावेळी मंजिरी सिन्हा, पार्वती दत्ता आणि प्राचार्य प्रताप बोराडे उपस्थित होते. नोव्हेंबर महिन्यात बनमाली यांचे निधन झाले.

Guru Poornima | ओडिसी नृत्यातून गुरुवंदना

मटा ऑनलाइन | Nov 12, 2017

ओडिसी नृत्याचे विलोभनीय दर्शन घडवणारा ‘तस्मै श्री गुरवे नमः’ नृत्य कार्यक्रम लक्षवेधी ठरला. महागामी नृत्य संस्थेच्या विद्यार्थिनींचे पदलालित्य कार्यक्रमांची उंची वाढवून गेले. गुरू पार्वती दत्ता यांच्या एकल नृत्याला रसिकांचा प्रतिसाद मिळाला.


महागामी गुरुकूल संस्थेने गुरू-शिष्य परंपरेला समर्पित ‘तस्मै श्री गुरवे नम:’ नृत्य महोत्सव आयोजित केला आहे. रुक्मिणी सभागृहात शनिवारी सायंकाळी महोत्सव सुरू झाला. पहिल्या दिवशी ओडिसी नृत्य सादरीकरण झाले. ‘गुरुश्लोक’ रचनेतून विद्यार्थिनींनी रसिकांना आदर्श परंपरेची महती सांगितली. त्यानंतर ‘बट्टू’, ‘सर्पजनन’, ‘नागबंध’, ‘जलबिंदू’ रचना सादर झाल्या. लक्षवेधी पदलालित्य आणि मुद्राभिनयाने नृत्य अधिक उठावदार झाले. दुसऱ्या सत्रात पार्वती दत्ता यांनी एकल नृत्य सादर केले. ‘झिंजोटी पल्लवी’, ‘अभिनय’, ‘शिवस्तुती’ या रचनेतून त्यांनी रसिकांना शास्त्रीय नृत्याच्या परंपरेची अनुभूती दिली. ‘मोक्ष’ रचनेने सांगता झाली. यावेळी रसिक मोठ्या संख्येने उपस्थित होते.

कथ्थक नृत्याविष्कार आज
नृत्य महोत्सवाचा रविवारी सायंकाळी समारोप होणार आहे. दत्ता यांच्या शिष्या कथ्थक सादरीकरण करणार आहेत. आरंभ, उद्भव व समर्पण प्रकारातून महोत्सव उठावदार केला जाणार आहे. रसिकांनी उपस्थित रहावे असे आवाहन करण्यात आले आहे.